વન – જંગલ અને પહાડી વિસ્તારમાં કાંચનાર ના ઝાડ થાય છે. બાગ બગીચાઓમાં પણ આ ઉગાડવામાં આવે છે. કાંચનારનાં ફૂલ ઘણાં સુંદર હોય છે. લાલ અને પીળા ફૂલવાળા એમ બે પ્રકારના કાંચનાર હોય છે. ઔષધીય કાર્યમાં લાલ ફૂલવાળાં કાંચનારનો વિશેષ ઉપયોગ થાય છે.
વર્ષા ઋતુમાં કાંચનારને શીંગો આવે છે. તેની લંબાઈ આઠ થી દસ ઇંચ હોય છે. કાંચનારની કાચી કળીનું અથાણું કરવામાં આવે છે. કાંચનારની છાલ તંતુમાંથી દોરડું બનાવવામાં આવે છે. શું તમે જાણો છો કે કાંચનાર એક દવા છે, અને તેમાં ઘણા ઔષધીય ગુણધર્મો છે. ઘણા રોગોની સારવારમાં કાંચનારનો ઉપયોગ કરવાથી ફાયદો થાય છે.
તો ચાલો હવે અમે તમને જણાવીએ કાંચનારથી થતાં અનેક ફાયદાઓ વિશે: લાલ કાંચનાર કફ, માથાના દુખાવામાં ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. લાલ કાંચનારની છાલ પીસીને કપાળ પર લગાવવાથી માથાનો દુખાવો મટે છે. લાલ કાંચનારને બાળીને રાખ બનાવો. આ રાખ અથવા કોલસાથી દાંત પર બ્રશ કરો. તેનાથી દાંતના દુખાવા મટે છે.
કાંચનારનાં વૃક્ષની છાલ અને કાંચનારનાં ફૂલનો ઉકાળો બનાવો. આ ઉકાળાંના કોગળા કરવાથી મોનાં છાલાનો રોગ સારો થાય છે. અડધા લિટર પાણીમાં 50 ગ્રામ કાંચનાર ઝાડની છાલ ઉકાળો. જ્યારે અડધું પાણી બાકી રહે ત્યારે ગેસ બંધ કરી દેવો, આ ઉકાળાથી કોગળા કરો. તે મોનાં ફોલ્લા મટાડવામાં ખૂબ જ ઉપયોગી છે.
કાંચનારના ફૂલનો ઉકાળો પીવાથી કફમાં રાહત મળે છે. આ ઉકાળોના 20 મિલિલીટર દિવસમાં બે વખત પીવો જોઈએ. કાંચનારની છાલ અથવા ફૂલનો ઉકાળો બનાવો. 10-20 મિલી ઉકાળો ઠંડો કરો અને તેને મધ સાથે ભેળવી દો, દિવસમાં બે વાર તેને પીવો, આ ઉકાળો લોહી સાફ કરે છે.
કંચનારના ફૂલોનો ઉકાળો પીવાથી અતિશય રક્તસ્રાવ ની સમસ્યામાં રાહત મળે છે. દિવસમાં બે વાર 20 મિલીલીટરનો ઉકાળો પીવો જોઈએ, કંચનારથી પેઢાના દુખાવામાં ફાયદો થાય છે. કંચનારની છાલને ઉકાળીને પીવાથી પેઢાની પીડા મટે છે.
લાલ કંચનારના 20 મિલીલીટરના ઉકાળામાં 1 ગ્રામ સૂંઠનો પાવડર મિક્સ કરો. સવાર-સાંજ તેનું સેવન કરવાથી ગળાના રોગમાં પણ રાહત મળે છે. 250 ગ્રામ ખાંડને 250 ગ્રામ કંચનારની છાલના પાવડરમાં મિક્ષ કરી મૂકી રાખો. 5-10 ગ્રામ પાવડર સવારે અથવા સાંજે પાણી અથવા દૂધ સાથે પીવો. તે ગાળાના રોગમાં ફાયદાકારક છે.
20 મીલી કંચનારના મૂળનો ઉકાળો કરી તેમા 2 ગ્રામ અજવાઈન નો પાવડર ઉમેરો. તે પેટના ગેસની સમસ્યામાં રાહત આપે છે. લાલ કંચનારના 10-20 ગ્રામ મૂળનો ઉકાળો બનાવો અને તેને દિવસમાં બે વખત પીવો, તે પાચનના રોગમાં ફાયદાકારક છે.
કંચનારના મૂળ અને પાંદડાનો ઉકાળો બનાવો. તેમાંથી 10-20 મિલી રોજ પીવો જોઈએ. તેનાથી પેટના કરમિયા મરી જાય છે. કચનારની કળીઓમાંથી બનાવેલ 5-10 ગ્રામ ગુલકંદ ખાવાથી કબજિયાત મટે છે. કંચનારના સુકા ફૂલના 2-5 ગ્રામ પાવડરમાં 2-3 ગ્રામ ખાંડ ભેળવીને ખાવાથી કબજિયાતની સમસ્યામા રાહત મળે છે.
કાંચનારની છાલનું ચૂર્ણ બનાવીને 2 થી 4 ગ્રામ ની માત્રામાં ખાવાથી ત્વચાના રોગમાં લાભ થાય છે. તેનો પ્રયોગ રોજ સવારે સાંજે કરવાથી ત્વચા અને રસ ગ્રંથીઓ ની ક્રિયા સારી થઈ જાય છે. ત્વચાની સુન્નતા દૂર થાય છે. કંચનારના મૂળનો 1-2 ગ્રામ પાવડર છાશ સાથે પીવો જોઈએ. તે બવાસીર માં ફાયદાકારક છે. લાલ કંચનારની પેસ્ટ બનાવો. દહીં સાથે 1-2 ગ્રામ પેસ્ટ ખાવાથી બવાસીર માં ફાયદો થાય છે.
કંચનારની કળીઓ માંથી બનેલા 5-10 ગ્રામ ગુલકંદ ખાવાથી બવાસીર માં ફાયદો થાય છે. લ્યુકોરિયા એ એક રોગ છે જે સ્ત્રીઓને થાય છે. મહિલાઓને આ રોગમાં કંચનારના થી લાભ મળી શકે છે. લાલ કંચનારના ફૂલનો પાઉડરનું 1-2 ગ્રામ સેવન કરવાથી લ્યુકોરિયા રોગમાં ફાયદો થાય છે. કંચનારના મૂળને ચોખાના ધોયેલા પાણીથી પીસી લો, અને ઘા પર બાંધો, તે ઝડપથી ઘાને મટાડે છે.
ઘા પર કંચનારની છાલને વાટીને લગાવવાથી ફાયદો થાય છે. કંચનારની છાલ નો ઉકાળો બનાવી પીવાથી પેટનું કેન્સર ઠીક થાય છે. કંચનારના ફૂલ અથવા પાંદડાના પાવડર (2.5 ગ્રામ) નો ઉકાળો બનાવો, અથવા 20 મીલીની છાલનો ઉકાળો બનાવો, તેમાં ખાંડ નાખો, દિવસમાં ત્રણ વખત તેનું સેવન કરવાથી ઘા માં ફાયદો થાય છે. તેના સેવન પછી દૂધ પીવું જોઈએ.
લાલ કંચનારનો ઉકાળો કર્યા પછી, તેનાથી ઘા ધોવાથી ઘા સુકાઈ જાય છે. કમળો જ્યારે ગંભીર સ્થિતિમાં પહોંચે ત્યારે તે જીવલેણ સાબિત થઈ શકે છે. કમળાના રોગની સારવાર માટે કંચનારના પાંદડાની પેસ્ટ બનાવો, તે પેસ્ટ દૂધમાં ભેળવીને તે પેસ્ટને ખાવી જોઈએ, આ મિશ્રણ કમળામાં ફાયદાકારક છે.